Toen en Nu

Oud Noord maakt grote ontwikkelingen door. Het Hamerkwartier transformeert het komende decennium in een gecombineerde woon- en werkwijk, bestaande woningen in de wijken worden verduurzaamd en gerenoveerd door de woningcorporaties en de openbare ruimte wordt toekomstbestendig gemaakt door Gemeente Amsterdam.

MooiMakers heeft voor plekken waar aan de buurt gewerkt wordt, bouwhekken ontworpen. Bouwdoeken met beelden van Toen en Nu laten zien hoe Noord ooit was en hoe het is veranderd. De hekken worden geplaatst op de verschillende locaties.

Het komend half jaar organiseren we vier ontdekkingswandelingen in de buurten Hamerkwartier, Vogelbuurt en IJplein. Deze komen ook langs de plekken waar gewerkt wordt. Rondleider Adri Doorneveld van AdriAAA – Rondleiding Amsterdam vertelt daarbij over de geschiedenis (en de toekomstige ontwikkelingen) van het gebied.

De eerste rondleiding gaat door Hamerkwartier en een stukje Vogeldorp en staat gepland op zaterdag 10 juni. De wandelingen duren anderhalf uur en zijn gratis (inclusief koffie/thee). Zodra de exacte data voor de volgende wandelingen bekend zijn, zullen we ze hier plaatsen.

Het project Toen en Nu en de rondleidingen zijn een initiatief van Gemeente Amsterdam, de woningcorporaties Lieven de Key, Eigen Haard, Rochdale, Ymere en Stadgenoot i.s.m. MooiMakers, Makers aan het IJ en Stichting Hamerkwartier.

Gratis Rondleiding Hamerkwartier

Wandeling 1, Hamerkwartier en stukje Vogeldorp
Zaterdag 10 juni 2023, 11.00 uur, start Holiday Inn Hotel.

Wandeling 2, De Punt
Juli 2023 – datum en startlocatie n.t.b.

Wandeling 3, Vogelbuurt
September 2023 – datum en startlocatie n.t.b.

Wandeling 4, IJplein
November/december 2023 – datum en startlocatie n.t.b.

Aanmelden via rondleidingen@hethamerkwartier.nl.
Voor actuele informatie: HET HAMERKWARTIER.

De ontwerpen

Vogeldorp

Tuindorp Vogeldorp is in 1918 in een half jaar tijd gebouwd, als tijdelijke woningen voor de allerarmsten. De huur bedroeg 3 gulden en 22 cent per week. Het waren de eerste eengezinswoningen voor arbeiders gebouwd uit steen in Amsterdam. Het dorp telde 313 woningen, enkele winkels, een brandweergebouw en een badhuis, want niemand had in die tijd een douche. In 2000 is een deel van Vogeldorp tot monument verklaard.
Vogelkade. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Vogeldorp, 2022. Foto: Jay Tang.

Rotonde Meeuwenlaan

De Meeuwenlaan was een van de eerste wegen in de nieuwe polder Nieuwendammerham. De weg werd aangelegd rond 1900. Aan de zuidoostkant bevonden zich industrieterreinen. De arbeiders voor de nabijgelegen scheepswerven woonden aan de andere zijde. Tussen 1888 en 1956 reden er zelfs trams over de Meeuwenlaan. Voor het verbeteren van de veiligheid en de doorstroming, wordt de huidige rotonde vervangen door een kruispunt.
Luchtfoto Noord. Het IJ, Johan van Hasseltkanaal Oost, Adelaarsweg, 1971. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Rotonde Meeuwenlaan, 2022. Foto: Jay Tang.

Rotonde Meeuwenlaan

De Meeuwenlaan was een van de eerste wegen in de nieuwe polder Nieuwendammerham. De weg werd aangelegd rond 1900. Aan de zuidoostkant bevonden zich industrieterreinen. De arbeiders voor de nabijgelegen scheepswerven woonden aan de andere zijde. Tussen 1888 en 1956 reden er zelfs trams over de Meeuwenlaan. Voor het verbeteren van de veiligheid en de doorstroming, wordt de huidige rotonde vervangen door een kruispunt.
Meeuwenlaan 130-132, gezien naar de 5e Technische School, 1981. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Rotonde Meeuwenlaan, 2022. Foto: Jay Tang.

Motorkanaal

Het huidige Hamerkwartier is in de 19e eeuw ontstaan door de inpoldering van de Nieuwendammerham. Een groot deel van de IJ-oever werd bestemd tot industrieterrein met insteekhavens als het Motorkanaal en het Hamerkanaal. Eind jaren 80 zijn de insteekkanalen grotendeels gedempt. Het Motorkanaal is deels behouden. Tegelijkertijd is aan de overzijde van het kanaal het IJplein ontwikkeld volgens het stedenbouwkundig ontwerp van architect Rem Koolhaas (OMA).
Drijvende kraan op het Motorkanaal, op de achtergrond scheepswerf Verschure, 1926. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Motorkanaal, 2023. Foto: Jay Tang.

Kromhouthal

De Kromhout Motorenfabriek was van 1908 tot 1966 gevestigd in de toenmalige Nieuwendammerham, wat nu het Hamerkwartier is. Ze bouwden scheepsmotoren, vrachtwagens en autobussen.
In 1966 nam fabrikant Stork de Kromhout over. Stork maakte vooral machines voor de voedingsindustrie. Nu is de Kromhouthal een plek voor evenementen en buurtactiviteiten.
Kromhout Motorenfabriek, montagehal. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Buurtlunch in de Kromhouthal, 2022. Foto: Stichting Het Hamerkwartier.

Spreeuwenpark

De Vogelbuurt werd gebouwd tussen 1910 en 1923, midden in de weilanden van de Nieuwendammerham. De oprichters van de scheepswerven in Amsterdam-Noord bouwden hier woningen voor hun arbeiders. Het Spreeuwenpark was, samen met de Sperwerlaan, de eerste winkelstraat in Noord. Tussen 1922 en eind jaren zeventig zat er een kruidenierswinkel van de keten Simon de Wit op nummer 13. Nu zit daar café Simon de Wit.
Spreeuwenpark, 1920. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Op de voorgrond een Lantotem gemaakt door MooiMakers, op de achtergrond Café Simon de Wit, 2023. Foto: Monique Rietbroek.

Fazantenweg

De woningen aan de Fazantenweg 2 t/m 56 zijn een eeuw geleden gebouwd voor rooms-katholieke arbeiders. Op 17 juli 1943 werd het woonblok verwoest door een mislukt bombardement van de geallieerden. Doelwit waren de nabijgelegen Fokker vliegtuigfabrieken die in de Tweede Wereldoorlog door de bezetters werden ingezet. De bommen raakten de fabrieken niet, maar vielen op woningen in de Van der Pekbuurt, de Gentiaanbuurt en de Vogelbuurt. Er vielen 185 slachtoffers.
Fazantenweg, de in 1946 herbouwde woningen, architect Lau Peters. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Fazantenweg, 2023. Foto: Monique Rietbroek.

Drakaterrein

In 1910 vestigde de N.V. Hollandsche Draad- en Kabelfabriek, beter bekend als Draka, zich in de Boorstraat. In 1960 werkten er 1400 mensen, jaarlijks werd er drie miljoen kilometer draad en kabel geproduceerd. Op het terrein van deze voormalige fabriek wordt een duurzame stadswijk ontwikkeld met een makersplein in het voormalige laboratoriumgebouw.
Draka, fabrieksarbeidsters aan het werk, 1950 t/m 1960. Beeld: Algemeen Dagblad.
Voormalig laboratoriumgebouw Draka, 2023. Foto: Beem Flights.

De Punt

De Punt is het meest noordelijke deel van de Vogelbuurt, gebouwd tussen 1921 en 1928. De woonwijk wordt begrensd door het voormalige Volewijckspark en door het Meeuwenplein, waar de twee delen van het Johan van Hasseltkanaal verbonden zouden worden. Dit is echter nooit gebeurd. In 1985 was de laatste grote renovatie van de Punt. In 2022 is een nieuwe renovatieronde gestart waarbij 348 woningen en 8 bedrijfsruimten worden onderhouden en verbeterd.
Volewijckspark, ca. 1926. Beeld: HCAN.
Renovatie van woningen in de Punt, 2023. Foto: Joke Schut.

De Punt

De Punt is het meest noordelijke deel van de Vogelbuurt, gebouwd tussen 1921 en 1928. De woonwijk wordt begrensd door het voormalige Volewijckspark en door het Meeuwenplein, waar de twee delen van het Johan van Hasseltkanaal verbonden zouden worden. Dit is echter nooit gebeurd. In 1985 was de laatste grote renovatie van de Punt. In 2022 is een nieuwe renovatieronde gestart waarbij 348 woningen en 8 bedrijfsruimten worden onderhouden en verbeterd.
Pelikaanstraat 13-27, 1985. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Renovatie van woningen in de Punt, 2023. Foto: Joke Schut.

Het Toen en Nu project wordt mede mogelijk gemaakt door:

Vogeldorp

Rotonde Meeuwenlaan

Motorkanaal

Kromhouthal

Spreeuwenpark

Fazantenweg

Drakaterrein

De Punt

Vogeldorp

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nullam faucibus elit ut eleifend feugiat. Fusce tristique quam in risus interdum, ac malesuada diam dictum. Donec a elementum justo. Quisque a eros massa. Phasellus eleifend, odio sed vulputate elementum, nibh diam fermentum turpis, ac euismod purus magna eu magna. Praesent ac augue quis arcu ultrices aliquet condimentum ac dui. Suspendisse dignissim metus turpis. Orci varius natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus.

Rotonde Meeuwenlaan

Aenean sed leo quis urna vehicula placerat. Integer eget sem dui. Phasellus et lorem justo. Ut dui velit, vestibulum vel nisl nec, vulputate luctus lacus. Quisque consequat lacus quis finibus posuere. Duis ligula tellus, gravida sed sapien non, fermentum sodales ex. Cras elementum elit scelerisque, porttitor erat sit amet, posuere elit. Sed sit amet quam laoreet, pellentesque orci sed, fringilla velit. Quisque pellentesque elit lacus. Donec consequat sem ligula, non accumsan nunc elementum sed. Aliquam semper nisl et sapien placerat, non ultricies tortor placerat.

Rotonde Meeuwenlaan

Pellentesque vel tempus massa. Proin eu facilisis orci. Morbi tempor at odio id sollicitudin. Curabitur sed feugiat est. Suspendisse porta, orci nec dapibus porta, elit lacus convallis mauris, lobortis mattis purus nunc in nunc. Vivamus ornare tortor sit amet mauris vestibulum efficitur. Nam enim diam, malesuada vel ante ac, laoreet aliquam augue. Sed ut feugiat dui, ut aliquam erat. Quisque porttitor orci ut congue congue. Donec eget laoreet purus. Vestibulum efficitur lorem a felis elementum eleifend.

Motorkanaal

Aenean viverra ipsum a erat sodales accumsan. Cras ac nunc hendrerit, hendrerit neque at, auctor tellus. Aenean leo nisi, semper quis hendrerit sit amet, dignissim et orci. Quisque in dolor et diam efficitur ultricies eget non lectus. Cras quam purus, condimentum a dui a, mattis lobortis mauris. Fusce sodales, sem vitae convallis suscipit, sapien tortor condimentum leo, et suscipit odio sem non ipsum. Mauris nec semper purus. Fusce laoreet, velit eu eleifend fermentum, ex lectus dapibus massa, vel ultrices ipsum leo et odio. Sed ullamcorper, dui a molestie cursus, magna neque mattis mi, eget egestas libero lacus nec magna. Sed eu suscipit lacus, ac bibendum arcu. Fusce auctor lorem tortor. Cras nec mi elit. Ut elementum dignissim turpis in sodales. Nunc at turpis fringilla, posuere nisi ac, lacinia elit. Nullam et nisl libero.

Kromhouthal

Duis iaculis eu sapien tristique consequat. Suspendisse eu ligula quis nisl blandit gravida ac vitae nulla. Duis luctus, odio id pretium sollicitudin, quam nisl gravida velit, quis ornare ligula urna eu elit. Duis eu massa volutpat, vestibulum lacus id, tristique nunc. Integer fringilla mi eget pulvinar fringilla. In hac habitasse platea dictumst. Etiam id ligula ut arcu semper consequat nec nec ligula. Phasellus at tempus quam. Nullam tempor massa nisi, a tincidunt ipsum pharetra at. Donec ornare felis a faucibus tempus. Mauris vel libero nibh.

Spreeuwenpark

Fazantenweg

Drakaterrein

De Punt

Vogeldorp

Rotonde Meeuwenlaan

Motorkanaal

Kromhouthal

Spreeuwenpark

Fazantenweg

Drakaterrein

De Punt